اگرچه شناسایی فرصت، لازمه توسعه کارآفرینی در یک حوزه محسوب می شود و بدون آن، فعالیت کارآفرینانه رخ نمی دهد، ولی لازم است عوامل موثر بر توسعه فرصت های کارآفرینانه شناسایی شود تا بتوان سیاستگذاری لازم برای بهره برداری از آنها را انجام داد. بخش صنایع دستی علیرغم قابلیت های فراوان تاکنون در زمینه عوامل تأثیرگذار بر فرصت های کارآفرینانه آن مورد توجه قرار نگرفته است. بنابراین هدف اصلی این تحقیق ارائه مدل تحلیلی مؤلفه های تأثیرگذار بر خلق فرصت ها ی کارآفرینانه است که به صورت موردی در بخش صنایع دستی استان گلستان انجام شده است. روش تحقیق در این مطالعه از نوع آمیخته (کمی و کیفی) می باشد. ابتدا در بخش کیفی 5 معیار و 22 زیرمعیار تأثیرگذار بر خلق فرصت های کارآفرینانه در صنایع دستی بر اساس نظر 20 نفر از خبرگان و کارشناسان ارشد کارآفرینی و صنایع دستی که به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند، شناسایی شد. سپس در بخش کمی، با نمونه گیری از 171 نفر از فعالان صنایع دستی در استان گلستان، معیارها و زیرمعیارهای شناسایی شده در مرحله اول با استفاده از روش تحلیل شبکه ای رتبه بندی شد. نتایج نشان داد که زیرمعیارِهای قوانین و مقررات مالیاتی، روش ها و رویکردهای جدید تولید صنایع دستی و ارتقاء سطح فرهنگ آموزش صنایع دستی به ترتیب بیشترین تأثیر و زیرمعیارهای سرمایه اجتماعی، صادرات و کاربردی کردن محصول به ترتیب کمترین تأثیر را بر خلق فرصت های کارآفرینانه در صنایع دستی دارند. بررسی مجموع امتیازات بیانگر این است که معیار اجتماعی و فرهنگی در خلق فرصت های کارآفرینانه صنایع دستی اهمیت بیشتری از سایر معیارها دارد.

هدف: کارآفرینی با  درک و شناسایی فرصت های کسب­وکار، ایجاد اشتغال، افزایش تولید ملی و افزایش رفاه اجتماعی به عنوان یکی از راه­های دستیابی به توسعه تلقی می­گردد. کارآفرینی بر مبنای انگیزه را به دو دسته ضرورت­گرا و فرصت­گرا تقسیم­ کرده­اند. کارآفرینان ضرورت­گرا، کارآفرینانی­اند که مجبور به راه اندازی کسب وکار می­شوند. اما، کارآفرینان فرصت­گرا، کارآفرینانی­اند که با هدف استقلال شغلی یا افزایش سود، وارد حوزه کارآفرینی شده­اند از سویی، در کلیه کشورهای درحال توسعه و توسعه­یافته، بخشی از فعالیت­های اقتصادی، خارج از ساختار رسمی و در سایه انجام می­شود که می­تواند بر بخش رسمی از جمله کارآفرینی تأثیر بگذارد. اقتصاد سایه ای به­عنوان یکی از ویژگی­های ساختاری مطرح می­شود که در تمام ساختارهای اقتصادی دنیا ـ اعم از درحال توسعه و توسعه­یافته ـ کم و بیش وجود دارد و می­تواند فرایند کارآفرینی را تحت تأثیر قرار دهد. درخصوص ارتباط اقتصاد سایه­ای و کارآفرینی ضرورت­گرا و فرصت گرا نظریات دیگری مطرح است که به شرح زیر مطرح می­شوند: نظریه مدرنیزاسیون(به مرور زمان و با رشد گسترده اقتصاد رسمی، اقتصاد سایه به حاشیه رانده شد)، نظریه ساختارگرایی(اولین نظریه­ای است که بیان می­کند چگونه اقتصاد سایه بر کارآفرینی ضرورت گرا اثرات مثبتی برجای می­گذارد.) - نظریه نئولیبرال (کاآفرینان فرصت­گرا نه از روی ضرورت بلکه برای جلوگیری از هزینه­ها و حفظ زمان به سمت کارغیر رسمی می­روند).روش:  تحقیق حاضر با رهیافت داده­های تابلویی و به روش گشتاورهای تعمیم­یافته به تعیین تأثیر اقتصاد سایه­ای بر کارآفرینی ضرورت­گرا و فرصت­گرا در دو گروه از کشورهای منتخب درحال توسعه و توسعه­یافته (با توجه به دردسترس بودن داده­هایشان) طی دوره 2020-2009 پرداخته است. در این تحقیق از شاخص­های کارآفرینی ضرورت­گرا و کارآفرینی فرصت­گرا، منتشره توسط دیده­بان جهانی کارآفرینی، ­بعنوان جایگزین عملیاتی کارآفرینی استفاده شده است. فرایند اندازه­گیری حجم اقتصاد سایه­ای بسیار مشکل است. زیرا، افراد فعال در آن سعی دارند ناشناخته باقی بمانند. همواره اطلاعات کمّی درباره فعالیت­های سایه­ای در دسترس است. از این رو برای اندازه­گیری اقتصاد سایه، نتایج محاسبات پیشین درباره حجم اقتصاد سایه­ای در کشورهای جهان، به­عنوان معیار اندازه­گیری اقتصاد سایه­ای استفاده شده است.یافته ها: نتایج نشان داد اقتصاد سایه­ای بر کارآفرینی ضرورت­گرا در هر دو گروه از کشورهای منتخب تأثیر مثبت و معناداری دارد؛ با این تفاوت که ضریب تخمینی آن در کشورهای درحال توسعه بیشتر بوده است. همچنین، تأثیر اقتصاد سایه­ای بر کارآفرینی فرصت­گرا در هر دو گروه از کشورهای منتخب منفی و معنادار بوده است؛ با این تفاوت که ضریب تخمینی آن در کشورهای درحال توسعه بزرگتر است. یک درصد افزایش نسبت اقتصاد سایه­ای به تولید ناخالص داخلی به ترتیب موجب افزایش 091/0 و 047/0 درصدی کارآفرینی ضرورت­گرا در کشورهای منتخب درحال توسعه و توسعه­یافته شده است. چرا که افزایش بخش سایه­ای اقتصاد به معنای عدم گزارش و ثبت برخی فعالیت­های اقتصادی است. یک درصد افزایش در نسبت اقتصاد سایه­ای به تولید ناخالص داخلی به ترتیب موجب کاهش 185/0 و 127/0 درصدی کارآفرینی فرصت­گرا در کشورهای منتخب درحال توسعه و توسعه­یافته شده است. زیرا، افزایش اقتصاد سایه­ای و عدم ثبت و گزارش فعالیت­های اقتصادی منجر به انحراف از شرایطی رقابتی بازار، عدم تخصیص مناسب منابع، رواج رقابت غیرمنصفانه، کاهش درآمدهای مالیاتی دولت و تضعیف خدمات عمومی و پایه­ای می­شود. همچنین تأثیر متغیر کنترلی نهادهای حاکمیتی بر کارآفرینی ضرورت­گرا در هر دو گروه از کشورهای منتخب منفی و معنادار و بر کارآفرینی فرصت­گرا در هر دو گروه از کشورهای منتخب مثبت و معنادار بوده است. تأثیر متغیر کنترلی آموزش بر کارآفرینی ضرورت­گرا در هر دو گروه از کشورهای منتخب منفی و معنادار بوده است. اما، تأثیر آن بر کارآفرینی فرصت­گرا در کشورهای منتخب توسعه­یافته مثبت و معنادار و در کشورهای منتخب درحال توسعه فاقد معناداری آماری بوده است. تأثیر متغیر کنترلی توسعه مالی نیز بر کارآفرینی ضرورت­گرا در کشورهای منتخب توسعه­یافته مثبت و معنادار و در کشورهای درحال توسعه فاقد معناداری آماری بوده است. اما، تأثیر آن بر کارآفرینی فرصت­گرا در هر دو گروه از کشورهای منتخب، مثبت و معنادار بوده است. در نهایت، تأثیر متغیر کنترلی زیرساخت­ها بر کارآفرینی ضرورت­گرا و فرصت­گرا در هر دو گروه از کشورهای منتخب، مثبت و معنادار بوده است.نتیجه: نظر به نتایج اصلی پژوهش و با توجه به اهمیت کارآفرینی فرصت­گرا در توسعه و رشد اقتصادی کشورهای در حال­ توسعه و کشورهای توسعه­یافته، همچنین تأثیر منفی اقتصاد سایه بر این کارآفرینی پیشنهاد می­شود که کنترل اقتصاد سایه در اولویت سیاستگذاران قرار گیرد و برای کنترل حجم اقتصاد زیرزمینی، نخست باید سیاست­های اشتغال­زا ـ به منظور کاهش نرخ بیکاری ـ مد نظر قرار بگیرد. آزادسازی­های تجاری و اصلاح قوانین مربوط به تعرفه­های تجاری و تقویت ساختار نهادی، اقتصادی و نظارتی کشور نیز ـ به منظور بهبود رقابت­پذیری ـ باید در راستای دستیابی به این هدف مد نظر قرار گیرد.

براساس مطالعات نظری موجود، کارآفرینی و محیط نهادیِ باکیفیت به عنوان بسترهای لازم برای رشداقتصادی، نتایج مطلوب یک اقتصاد توسعه یافته را رقم می زنند. در این پژوهش، نقش محیط نهادی در اجرای فعالیت های کارآفرینانه و رشد اقتصادی بررسی شده است. در این راستا تاثیر عوامل نهادی تاثیرگذار بر اجرای فعالیت های کارآفرینانه در دو دسته عوامل نهادی رسمی و غیررسمی، و فعالیت های کارآفرینانه در دو گروه انگیزشی کارآفرینی فرصت گرا و کارآفرینی ضرورت گرا بر رشد اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. در واقع هدف اصلی تحقیق حاضر، بررسی ارتباط کارآفرینی و محیط نهادی بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب است. برای این منظور از داده های مربوط به 30 کشور منتخب، طی دوره زمانی 2017-2009 و با استفاده از داده های تلفیقی پویا از طریق روش گشتاورهای تعمیم یافته استفاده شده است. داده های تحقیق نیز از گزارش های سالانه دیده بان جهانی کارآفرینی و بانک جهانی استخراج شده است. نتایج برآوردها بیانگر وجود ارتباط معنادار میان کارآفرینی فرصت گرا و نهادهای رسمی و غیررسمی بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب بوده، طوری که میزان اثرگذاری کارآفرینی فرصت گرا و نوع نهادهای موثر، بنابر میزان توسعه یافته گی کشورها متفاوت است. بنابراین برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی، توجه هرچه بیشتر به کیفیت محیط نهادی و نوع انگیزش کارآفرینان باید در دستور کار سیاست گذاران قرار گیرد.

کارآفرینی فرصت گرا مکانیسم مهمی در مسیر تحول دانش جدید که منجر به رشد اقتصادی است. اگر چه کارآفرینان عاملان تغییر هستند، ما نمی توانیم از ساختار چشم پوشی کنیم. در این پژوهش نقش نهادهای غیررسمی در اجرای فعالیت های کارآفرینانه و شکل گیری کارآفرینی فرصت گرا با رویکرد نهادی و با دیدگاه نورث بررسی شد و عوامل نهادی غیررسمی تاثیرگذار بر فعالیت های کارآفرینی فرصت گرا، در دو دسته هنجارهای اجتماعی و اعتمادبنفس فردی از طریق داده های دیده بان جهانی کارآفرینی با استفاده از روش GMM برای شصت کشور در دو گروه توسعه یافته و درحال توسعه در بازه زمانی 2009-2017 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که شکل گیری فعالیت های کارآفرینی فرصت گرا به مقدار قابل توجهی به وضعیت کیفی نهادهای غیررسمی بستگی دارد. بنابراین در پژوهش های کارآفرینی و نیز برناه هایی که به منظور گسترش کارآفرینی فرصت گرا در سطح ملی تدوین می شود باید این عوامل نهادی غیررسمی در کنارعوامل نهادی رسمی مورد توجه قرار گیرند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

این مقاله روی آموزه های وسیع تری از برنامه های ماموریت گرای سیاست نوآوری-و در واقع سیاست هایی که هدفشان رشد سرمایه محور است-تمرکز دارد. هر چند در مورد مطالعات موردی ماموریت ها زیاد نوشته شده، اما این نوشته ها به یک جعبه ابزار سیاست گذاری جایگزین ختم نشده است. ماموریتها-حداقل-نیازمند ابزارهایی هستند تا به همان اندازه که در مورد تثبیت بازار می باشند، در مورد خلق مشترک بازار و شکل دادن به بازار هم باشند. این مقاله ویژگی های برنامه های ماموریت گرا را مرور کرده، به ویژگی های اصلی برنامه های آموزنده نگاهی می اندازد، و با ارایه یک مثال، در مورد این که چگونه می توان سیاست های ماموریت گرا را انتخاب و اجرا کرد بحث و گفتگو می کند.